Ketamina - mity o jej przeciwwskazaniach

Mity wokół Ketaminy - co warto wiedzieć?

Wokół działania ketaminy narosło wiele mitów, które mimo coraz większej dostępności aktualnej wiedzy wciąż przewijają się w codziennej pracy oraz na forach i w mediach społecznościowych.

Często, gdy pojawiają się wątpliwości dotyczące danego leku, pierwszym odruchem jest sięgnięcie po ulotkę lub Charakterystykę Produktu Leczniczego (ChPL). Na ich podstawie wielu z Nas "utrwala" swoją wiedzę, tłumacząc później decyzje stwierdzeniem: "bo tak jest napisane w ChPL-u".

Tymczasem dobrze wiemy, że ulotki i ChPL-e nie zawsze są najlepszym, a tym bardziej aktualnym źródłem informacji. Owszem, mogą stanowić punkt wyjścia, ale nie powinny być jedyną podstawą decyzji klinicznych. Zamiast tego powinniśmy opierać się na aktualnych wytycznych oraz dowodach naukowych (EBM), by nie ulegać dezinformacji.

Jeśli chodzi o ketaminę, trzy najczęściej powtarzane mity to:

❌ przeciwwskazana w urazach czaszkowo-mózgowych
❌ przeciwwskazana w urazach gałki ocznej
❌ nie działa na ból trzewny

Warto podkreślić, że pozostałe przeciwwskazania nieujęte w tym skrótowym zestawieniu należy rozważać indywidualnie, zwłaszcza w kontekście sytuacji, w których ketamina może być używana:

✅ do analgosedacji proceduralnej
✅ do intubacji z użyciem RSI w stanach zagrożenia życia
✅ u pacjentów we wstrząsie, gdzie zastosowanie innego anestetyku mogłoby pogorszyć rokowanie.


1. Urazy czaszkowo-mózgowe

Na początku lat 70. opublikowano kilka opisów przypadków, w których u pacjentów z guzami śródczaszkowymi i już podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym (ICP), po podaniu ketaminy odnotowano jego dalszy wzrost. Na tej podstawie wysunięto zalecenie, aby unikać jej stosowania w urazach głowy. Mimo słabej jakości tych danych i niewielkiej liczby pacjentów, przeciwwskazanie to na długo zagościło w ulotkach i podręcznikach.

Jednak już od 1995 roku publikacje zaczęły pokazywać, że ketamina może być bezpieczna w tej grupie pacjentów. Od 2005 roku kolejne badania systematycznie potwierdzają jej korzystny profil bezpieczeństwa - w niektórych przypadkach ICP po jej podaniu nawet się obniża.
 

W świetle obecnych dowodów ketamina może być bezpiecznie stosowana u pacjentów z urazami głowy.


2. Urazy gałki ocznej i ciśnienie śródgałkowe

Pogląd, że ketamina zwiększa ciśnienie śródgałkowe, wywodzi się z lat 70. Nowsze badania pokazują jednak, że ketamina albo nie wpływa na to ciśnienie wcale, albo jego wzrost jest minimalny i bez znaczenia klinicznego.

Choć nadal brakuje dużych, jednoznacznych badań, aktualnie przeciwwskazanie to traktuje się jako kontrowersyjne i warunkowe.

Autorzy książki „Polowanie na goryle” piszą jasno:
 

"Jeśli mamy pacjenta z urazem oka, a jego stan ogólny uzasadnia użycie ketaminy - należy ją podać."

3. Ból trzewny

Wątpliwości dotyczące skuteczności ketaminy w leczeniu bólu trzewnego wywodzą się z badań z lat 60., m.in.:

  •  Corssen i Domino (1966): pacjenci otrzymywali małe dawki ketaminy - nieskuteczne w kontekście głębokiego bólu trzewnego.
  •  Collier (1968): badanie na myszach, w którym oceniano działanie leków przeciwbólowych w nieadekwatnym (zbyt krótkim) czasie po podaniu.

Od 1971 roku pojawia się coraz więcej dowodów wskazujących, że ketamina działa w bólu trzewnym, o ile zostanie podana w odpowiednio wysokiej dawce.


Podsumowanie

Wnioski możecie wyciągnąć sami. Warto jednak pamiętać, że aktualna wiedza medyczna często wyprzedza treści zawarte w ulotkach leków. Ketamina stosowana racjonalnie i zgodnie z aktualnymi zaleceniami może być skutecznym i bezpiecznym narzędziem w rękach medyków.

Pozostaje tylko mieć nadzieję, że ketamina wkrótce znajdzie się oficjalnie na liście leków dostępnych dla ratowników medycznych w ZRM typu P - z oczywistą korzyścią dla naszych pacjentów.

Bibliografia:

1. Bohatyrewicz M., Dudek M., Rak M., Polowanie na goryle... czyli nieoczywista medycyna ratunkowe, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie I, Warszawa 2019
Rozdział "Ketalicja w krainie czarów", 211-234
2. Derkowski T., Wybrane aspekty zabezpieczenia dróg oddechowych w działaniach HEMS (https://www.mp.pl/ratownictwo/na-dyzurze/show.html?id=147026)
3. Dobrogowski J., Ładny J.R., Wordliczej J., Woroń J., Leczenie bólu w ratownictwie medycznym, Medical Education, Wydanie I, Warszawa 2019
4. Ulotka Ketaminy
5. ChPL Ketaminy
6. Aplikacja eMPendium (Ketamina, preparat Ketalar)

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Adrenalina, dobutamina, dopamina, noradrenalina - pompa infuzyjna

Obraz
  W niniejszym artykule przedstawiam zbiór amin katecholowych dawkowanych w pompie infuzyjnej. Gotowe ściągi do pobrania w pliku pdf znajdziecie na samym końcu tego wpisu. Dawkowanie leków oparto na podręczniku do kursu ALS wg ERC 2021. Dodatkowo wymieniłem dawkowanie amin katecholowych u dzieci według podręcznika EPALS 2021 (nie ujęte w gotowych ściągach). 💊 Aminy katecholowe - dawkowanie 🧑 DOROŚLi (ALS 2021): 💉 Adrenalina: 0,05-0,5 μg/kg/min 💉 Dobutamina: 5-20 μg/kg/min 💉 Dopamina: 1-10 μg/kg/min 💉 Noradrenalina: 0,05-1 μg/kg/min 🧒 DZiECi (EPALS 2021): 💉 Adrenalina: 0,1-1 μg/kg/min 💉 Dobutamina: 2-20 μg/kg/min 💉 Dopamina: 2-20 μg/kg/min 💉 Noradrenalina: 0,1-2 μg/kg/min   Adrenalina 1 mg/20 ml (wstrząs i bradykardia)    Adrenalina 1 mg/50 ml (wstrząs i bradykardia)     Adrenalina 1 mg/20 ml i 1 mg/50 ml (bradykardia)   Adrenalina 1 mg/20 ml i 1 mg/50 ml (wstrząs) Wlew ciągły adrenaliny jest wskazany w okresie poresuscytacyjnym, gdy leki o...
Czytaj więcej

Słownik Żargonów Ratownika Medycznego

Obraz
Każda grupa zawodowa posługuję się specjalnym językiem, który dla przeciętnego Kowalskiego nie do końca jest zrozumiały. Brać ratownicza takowy język również posiada, którym na codzień posługuje się na dyżurach pełniących w Zespołach Ratownictwa Medycznego, czy Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Fejsbukowe portale - PARAMEDiC Poland i Ratownictwo Medyczne - łączy nas wspólna pasja wyszło na przeciw i postanowiło stworzyć Nasz ratowniczy słownik żargonów. Słownik ten powstał w oparciu o komentarze fanów w/w portali. Żargony zostały wyselekcjonowane, więc nie wszystkie zostały uwzględnione. Nic innego mi nie pozstało jak zaprosić Was do lektury, mam nadzieję, że będzie się Wam podobało :) Podziękowania dla Kuby, oraz Michała, z którym spędziłem kilka godzin na "montażu" słownika. wenflon - teflon, wentyl, werflon, dzida, muflon, szpryca pakiet orange - założenie dwóch pomarańczowych wenflonów standard - ciśnienie, ekg, wkłucie zestaw mały - ciśnieniomierz, glukometr...
Czytaj więcej

3% NaCl, a pourazowy obrzęk mózgu

Obraz
Roztwór HTS (hypertonic saline), czyli hipertoniczej soli można przygotować na kilka sposobów: 1. Do 100 ml 0,9% NaCl należy dostrzyknąć 30 ml 10% NaCl (trzy ampułki po 10 ml) Łącznie do podania mamy 130 ml roztworu. 2. Do 5% Glukozy 100 ml należy dostrzyknąć 50 ml 10% NaCl (5 ampułek po 10 ml) . Łącznie do podania mamy 150 ml roztworu. UWAGA: Jeśli nie dysponujemy 5% Glukozą w objętości 100 ml (najczęściej spotykana w postaci 250 ml) to należy z 250 ml odciągnąć 150 ml, a następnie dodać 50 ml 10% NaCl. 3. Przygotuj 250 ml 0,9% NaCl, następnie odciągnij z kroplówki 57,5 ml objętości i dodaj 57,5 ml (5 i ¾ ampułek) 10% NaCl. „Opisz” przygotowaną kroplówkę i rozpocznij wlew. Czas przetoczenia powinien wynieść 10-15 minut. ZALECANE podawanie do DUŻEJ  ŻYŁY OBWODOWEJ! 4. 115 ml 10% NaCl + 385 ml 0,9% NaCl = 500 ml 3% NaCl (1 ml 3% NaCl zawiera 0,51 mEq, czyli 0,51 mmol Na) Jeśli wystąpią objawy podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego (ICP), do których...
Czytaj więcej