ATROPINA w RM

Siarczan atropiny - niegdyś tak popularny w leczeniu przedszpitalnym, i nie tylko, dziś wykorzystywany do konkretnych wskazań.

Atropina to parasympatykolityk, kompetycyjny antagonista acetylocholiny z przewagą napięcia sympatycznego. Jako cholinolityk wywiera działanie ośrodkowe i obwodowe, blokuje pozazwojowe cholinergiczne receptory muskarynowe typu M. Jej działanie zależne jest od dawki podania, blokując w kolejności: oskrzela, serce, gałkę oczna, mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych. Duże dawki atropiny w niewielkim stopniu mogą wpływać na zwoje i płytkę ruchową. Poprzez działanie na mięśnie gładkie i gruczoły gałki ocznej powoduje rozszerzenie źrenicy, porażenie mięśnia rzęskowego – blok akomodacji. Poprzez działanie na mięsień sercowy znosi działanie wpływu nerwu błędnego, powodując przy tym zwiększenie częstotliwości rytmu serca i pojemności minutowej, a także wpływa na działanie węzła zatokowo-przedsionkowego – przyśpieszenie przewodzenia węzłowego i skrócenia odstępu PQ. Wykazuje również działanie na gruczoły wydzielania zewnętrznego powodując zahamowanie wydzielania zewnętrznego. Działa na mięśnie gładkie powodując ich rozkurcz, a więc zwolnienie perystaltyki, zmniejszenie napięcia mięśni gładkich ścian jelit, działanie przeciwwymiotne. Blokując receptory muskarynowe rozszerza oskrzela, zagęszcza i  zmniejsza ilość wydzieliny. Na OUN w dawkach terapeutycznych działa nasennie i uspokajająco, natomiast w większych dawkach powoduje zaburzenia orientacji, omamy, majaczenia, zaburzenia psychotyczne.

Skład:

• siarczan atropiny
• kwas solny rozcieńczony
• woda do wstrzykiwań

Preparaty dostępne w Polsce:

• Atropinum Sulfuricum 0,5 mg/ml (0,5 mg/1ml ampułka)
• Atropinum Sulfuricum 1 mg/ml (1 mg/1ml ampułka)

Wskazania:
• bradykardia zatokowa
• asystolia i PEA, gdy przyczyną NZK jest podrażnienie nerwu błędnego
• bloki serca
• stany spastyczne przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowodów
• zatrucie związkami fosfoorganiczymi

Przeciwwskazania:
• nadwrażliwość na atropinę
• jaskra z zamykającym się kątem przesączania
• niedrożność przewodu pokarmowego
• choroba refluksowa żołądka

Działania niepożądane:
• rozszerzenie źrenic, światłowstręt i upośledzenie zdolności widzenia
• przyśpieszenie i zaburzenia rytmu serca
• suchość błon śluzowych i zmniejszone wydzielanie

Ciąża i laktacja:
• kategoria C
• brak danych dotyczących szkodliwości atropiny w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie:
Dorośli:
• bradykardia: 0,5 mg i.v. do max dawki 3 mg i.v.
• asystolia, PEA: 3 mg i.v. (obecnie nie zalecane wg ERC 2010)
• zatrucie związkami fosfoorganicznymi: 1-2 mg i.v. powtarzane co 5-60 min do osiągnięcia efektu atropinizacji
• spastyka mięsni gładkich: 0,5-1 mg i.v. lub i.m.

Dzieci:
• bradykardia, asystolia, zatrucia związkami fosfoorganicznymi: 0,02 mg/kg i.v. powtarzane co 10-30 min

CiEKAWOSTKi:
• minimalna dawka to 0,1 mg, ze względu na wywołanie paradoksalnej bradykardii
• po podaniu dożylnym atropiny, jej wpływ na częstość pracy serca występuje po 2 do 4 minutach
• swoista odtrutka na siarczan atropiny to fizostygmina (Neostigmin, Polstigminum)
• wchodzi w skład preparatu Reasec - połączenie atropiny i difenoksylatu (opioid pozbawiony działania przeciwbólowego), co uniemożliwia jego stosowanie w dawkach większych niż przeciwbiegunkowe i zabepiecza przed uzależnieniem.

PAMIĘTAJ! Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 stycznia 2009 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego droga podawania leków wymienionych w tabeli ze środkami farmakologicznymi jest zgodna z drogą podania określoną w pozwoleniu na dopuszczenie do obrotu. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 roku w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410) "narzucało" drogę podawania leków, która została uwzględniona w tabeli ze środkami farmakologicznymi.