Ketamina - mity o jej przeciwwskazaniach

Wśród Ketaminy - jej działania, powstało kilka mitów, które mimo wszystko co jakiś czas przewijają się, czy to w codziennej pracy, czy czytając media społecznościowe.

Zawsze, gdy ktoś ma wątpliwości na temat danego leku, pierwsze co, to sięga do ulotki leku, czy też ChPL'u i na jej podstawie "ugruntowuje" swoją wiedzę, tłumacząc się później "bo tak w ChPL'u jest napisane".

Wiemy nie od dziś, że ulotki i ChPL'y leków nie zawsze są dobrym, wiarygodnym, a zwłaszcza aktualnym źródłem wiedzy.

Możemy na nich bazować, jasna sprawa, ale nie wierzyć, we wszystko, co tam jest napisane

Aby odświeżyć tą swoją ulotkową i ChPL'ową wiedzę należy opierać się na wytycznych i EBM'ie, aby nie mieć wątpliwości.

Wracając do samej Ketaminy, chyba najbardziej trzy popularne mity dotyczące tego leku to:

❌ przeciwwskazana w obrażeniach czaszkowo-mózgowych
❌ przeciwwskazana w urazach gałki ocznej
❌ nie działa ból trzewny.

Należy przyjąć, że inne przeciwwskazania (nie wymienione w tym krótkim wpisie) należy traktować jako względne, zwłaszcza, gdy dotyczą one sytuacji, gdzie Ketamina używana jest:

✅ do analgosedacji proceduralnej
✅ do intubacji z RSI w celu ratowania życia
✅ u pacjenta w ciężkim wstrząsie i zastosowanie innego anestetyka oznaczałoby śmiertelne dla niego ryzyko.

1. Obrażenia czaszkowo-mózgowe

W latach 1971-1973 opisano kilka przypadków pacjentów z zaawansowanymi guzami śródczaszkowymi i wyjściowo podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym, które dodatkowo wzrosło po podaniu Ketaminy.

Na tej podstawie wysunięto kategoryczne zalecenie, aby unikać stosowania Ketaminy u pacjentów z urazem głowy. Jak na tamte czasy, mała liczebność badanych pacjentów i słaba wiarygodność danych zrobiła swoje, wpisano to do ulotki, ChPL'u, eMPendium i tak zostało.

W 1995 roku pojawia się wiele prac, że Ketamina jest bezpieczna u pacjentów z urazem głowy, a od 2005 roku co badanie, wnioski na temat bezpiecznego profilu działania są podtrzymywane.

W niektórych badaniach uwzględniono, że ICP niekoniecznie rośnie po podaniu Ketaminy, a wręcz może się obniżyć.

Zatem, według aktualnej wiedzy medycznej KETAMINĘ MOŻNA BEZPIECZNIE STOSOWAĆ U PACJENTÓW Z URAZAMI GŁOWY.

2. Urazy gałki ocznej - wzrost ciśnienia śródgałkowego

Istnieją sprzeczne dane na ten temat. W latach 70 XX wieku, uważano, że podanie Ketaminy zwiększa ciśnienie śródgałkowe.

Seria badań z ostatnich lat pokazuje, że Ketamina albo w ogóle nie podwyższa ciśnienia śródgałkowego, albo czyni to tylko w ograniczonym zakresie, bez znaczenia klinicznego. Choć w chwili obecnej prac na ten temat jest nadal za mało, to przeciwwskazanie traktuje się jako wątpliwe - trzeba będzie poczekać na kolejne doniesienia.

Autorzy podręcznika "Polowanie na goryle..." tłumaczą:

"...jeśli będziemy mieć pacjenta z towarzyszącym urazem oka, którego stan ogólny będzie uzasadniał użycie Ketaminy, to podamy ten lek."

3. Ból w obrębie jamy brzusznej

Badanie autorstwa Corssen i Domino z 1966 roku: pacjenci, którzy byli poddawani krótkim zabiegom chirurgicznym w obrębie jamy brzusznej otrzymywali Ketaminę w bardzo małych dawkach (średnio 1 mg/kg), co skutkowało, że powstało stwierdzenie, iż Ketamina "może być niewystarczająca dla bólu trzewnego".

Badanie autorstwa Collier z 1968 roku: badanie przeprowadzone na myszach, którym wstrzykiwano do otrzewnej różne drażniące środki, po czym obserwowano, czy "kurczą im się brzuszki". Później podawano leki przeciwbólowe podskórnie i oceniano efekt po 2 minutach. Podawano również Ketaminę w nieokreślonej w pracy dawce. Aktualnie wiemy, że dwie minuty po podskórnym podaniu leku to za krótko, aby efekt działania leku rozwinął się w pełni. I na tej podstawie wysunięto wniosek, że Ketamina "nie działa" w bólu brzucha

Od 1971 roku pojawia się co raz więcej dowodów naukowych, że Ketamina działa w bólu otrzewnowym, ale w odpowiednio wysokiej dawce.

Wnioski na temat w/w przeciwwskazań możecie wysunąć sobie sami

Marzy się ta Ketamina, aby oficjalnie była na liście leków dla ratowników medycznych w ZRM typu P. Mam nadzieję, że te czasy szybko przyjdą, oczywiście z korzyścią dla Naszych pacjentów.

Bibliografia:

1. Bohatyrewicz M., Dudek M., Rak M., Polowanie na goryle... czyli nieoczywista medycyna ratunkowe, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie I, Warszawa 2019
Rozdział "Ketalicja w krainie czarów", 211-234
2. Derkowski T., Wybrane aspekty zabezpieczenia dróg oddechowych w działaniach HEMS (https://www.mp.pl/ratownictwo/na-dyzurze/show.html?id=147026)
3. Dobrogowski J., Ładny J.R., Wordliczej J., Woroń J., Leczenie bólu w ratownictwie medycznym, Medical Education, Wydanie I, Warszawa 2019
4. Ulotka Ketaminy
5. ChPL Ketaminy
6. Aplikacja eMPendium (Ketamina, preparat Ketalar)